Truyện cổ "Con Hạc Biết Ơn" - và tư cách con người

 The Grateful Crane hoặc "con hạc biết ơn" là câu chyện cổ tích thời cổ đại phổ biến Nhật Bản.  Chúng ta có thể dễ dàng tìm được nhiều tranh nghệ thuật thậm chí là những con tem về Con Hạc Biết Ơn.  Hạc cũng là động vật tượng trưng cho nước Nhật Bản.  Câu chuyện khá ngắn và mang nhiều nét buồn, nhiều nuối tiếc cho người đọc. 

Cũng như những câu chuyện cổ đại Nhật Bản khác, Con Hạc Biết Ơn có nhiều phiên bản.  Trong một số phiên bản, nhân vật chính là ông bà lão, có khi chỉ là bà lão, và có khi thì là một chàng trai nông dân trẻ.  Phiên bản nào cũng mang màu sắc khác nhau nhưng cảm giác đọng lại cho người nghe vẫn là nuối tiếc và kỳ bí.  Ở đây mình sẽ kể lại với nhân vật chính là một người nông dân.  Chúng ta cùng xem Con Hạc Biết Ơn mang thông điệp gì mà mọi người có thể rút ra được từ đó. 

Chuyện kể về một đêm bão tuyết, chàng nông dân đang trên đường về nhà.  Băng qua dòng sông đóng băng phủ tuyết, chàng nhìn thấy một con hạc trắng bị mắc kẹt bên cạnh cành cây và đã bị một mũi tên xuyên qua.  Trong một số câu chuyện, con hạc chỉ bị thương, mắc kẹt và chảy máu ở chân.  Chàng nông dân đến giải cứu con hạc đáng thương và nó vụt bay vào bầu trời đen tối.  

Những ngày tiếp theo diễn ra bình thường cho đến một hôm cũng bão tuyết, chàng nông dân nghe thấy tiếng gõ cửa giữa đêm khuya.  Chàng thảng thốt khi trước mặt mình là một cô gái xinh đẹp, xin trú nhờ qua đêm trong cơn bão.  Sau nhiều ngày cư trú, chàng nông dân nảy sinh tình cảm với cô gái hiền dịu xinh đẹp, nàng ngỏ lời xin làm vợ chàng.  

Nhưng chàng nông dân không có gì trong tay, mùa đông lạnh lẽo ập đến mà họ thiếu cách sinh tồn.  Thương tình, người vợ xin rằng nàng sẽ thêu dệt vải trong một căn phòng để họ mang đi bán, với điều kiện chàng sẽ không bao giờ được nhìn vào phòng.  Chàng nông dân hứa và kết quả là mọi người trầm trồ trước thước vải tuyệt diệu.  Chàng nông dân đắm chìm vào lợi nhuận nó mang lại và xin nàng dệt thêm một thước.  Sau đó tiếng đồn truyền tai nhau, người ta đến xin mua thêm thước vải.  Dù đã nài xin lần này là lần cuối, nàng cũng mềm lòng và âm thầm đi vào phòng dệt vải.  Người chồng thầm nghĩ vợ mình đã gầy đi nhiều, và vì cớ gì mà nàng có thể thêu vải đẹp như thế? Vì sự tham muốn và tò mò, chàng nông dân mở khe cửa để nhìn.  Trước mắt chàng không phải là người vợ mà là một con hạc gầy gò, đang tự bức lông vũ của mình để dệt vải.  

Người vợ đi đến với nước mắt và nói với chồng mình "Em chính là con hạc khi xưa anh giải cứu, đến để trả ơn.  Vì anh đã nhìn lén và biết thân phận em là con hạc, em không thể ở đây nữa".  Nói xong, nàng hóa thành hạc và vụt bay đi trong bóng đêm với sự tiếc nuối đầy đau đớn của chàng trai.  Chàng trai ở vậy cho đến già, thương tiếc con hạc biết ơn cũng là người vợ của mình. 

Câu chuyện đọng lại cho người nghe những cảm xúc khó tả, nhưng thông điệp thầm kín và cảm giác quen thuộc như họ đã từng trải như cảm giác bị bội ước, hay cảm giác tiếc nuối tương tự.  Những bài học chúng ta có thể rút ra tùy vào suy ngẫm của mỗi người.  Sau đây là một số thông điệp qua câu chuyện cổ tích này. 

Mỗi con người có tư cách riêng của chính mình (Dignity).  Tư cách con người là điều bất khả xâm phạm.  Mỗi người đều có quyền có tư cách tốt và hình ảnh mà mình muốn gìn giữ, sống cùng, và không ai nên phá hoại điều đó.  Không ai có quyền bắt ai khác phải như thế nào hay phải 'vạch trần' sự thật ai và ảnh hưởng đến tư cách con người tốt đẹp của họ. 

Sự biết ơn:  Chúng ta thấy rõ thông điệp biết ơn từ con hạc như câu ca dao tục ngữ ở Việt Nam, "cứu vật vật trả ơn, cứu nhân nhân trả oán".  Nhưng ngay khi một người nào đó trả ơn cho ta, ta cũng nên biết ơn điều đó và không nên lạm dụng hay xem thường điều đó, vì nó là một lựa chọn.  Hãy bày tỏ sự biết ơn với sự biết ơn.  Ở Mỹ có câu "take it for granted", có lẽ chúng ta có thể nhìn quanh và biết ơn những gì và những người mình đang có, thay vì đòi hỏi nhiều hơn họ có thể trao ra theo khả năng của họ.  

Sự tôn trọng cho con người:  Sự hy sinh là một đức tính đẹp, nhưng nó không còn đẹp khi nó bị đi quá giới hạn và trở thành thiếu tôn trọng hay lạm dụng.  

Bạn không biết lý do của một người nào đó, như người vợ hạc đã vài lần từ chối việc dệt vải lần nữa.  Người ngoài như anh chồng chỉ có thể nghĩ rằng, có gì khó khăn đâu, nếu làm được tại sao không làm lần nữa.  Tương tự, khi chúng ta nhìn thành quả hay thành công của ai đó, chúng ta không biết họ đã và đang trải qua đau đớn khó khăn gì.  Chúng ta chỉ có thể nhìn sự việc bằng bề ngoài, không thể nhìn thấu lý do của một người.  Chính vì vậy, chúng ta nên tôn trọng quyết định của họ, thậm chí khi lý do của họ là một bí mật mà họ không muốn nói ra.  Không thể vì ai đó làm gì đó cho mình, mà mình có quyền chỉ trích rằng nó tốt hay không. 

 

Sự riêng tư của con người (Privacy):  Quyền tự do của con người là giữ sự riêng tư cho chính mình.  Bản thân là con người, chúng ta biết ai cũng có những góc khuất mà họ không có nghĩa vụ phải cho người khác biết vì những hệ lụy và sự phán xét hay không đồng cảm theo sau.  Ví như đó là một quyển nhật ký của người nhà, là điện thoại, thư từ, hay bất cứ gì khác, dù chúng ta nghĩ rằng chúng ta sẽ chấp nhận và đồng cảm, tôn trọng, không có nghĩa là nó không có ảnh hưởng theo sau khi chúng ta biết điều ấy.  Nó ảnh hưởng đến cách sống, đến tâm lý, tư cách và ảnh hưởng đó là mãi mãi.  Chính vì vậy, chúng ta thấy con hạc dù rất đau đớn, đã vụt bay đi chỉ với lý do "vì biết tôi là con hạc, tôi không thể ở đây nữa".  

Nếu bạn nghĩ bạn biết gì đó về ai khác, hay cố tình đào bới, đối với người Nhật ít nhất qua câu chuyện này, điều đó cực kỳ xấu tính và không được ủng hộ.  Không phải việc gì mình cũng nhất định phải biết. 

Sự giao ước:  Khi chúng ta hứa với ai một điều gì đó, chúng ta hãy cố gắng giữ lời hứa và tôn trọng họ.  Như câu chuyện trên, điều đó không những giúp cuộc sống của người khác mà còn giúp cuộc sống và các mối quan hệ của chúng ta tốt hơn. 

Qua câu chuyện này, hy vọng coaching blog đã giúp chúng ta nhìn nhận lại về tư cách của người xung quanh, dù là gia đình hay người lân cận.  

"Hãy làm cho người khác điều các con muốn người ta làm cho mình" (Lc 6,31)